Regelwerk Pannerden

Project

Rijkswaterstaat heeft een nieuw regelwerk gebouwd bij Pannerden, vlakbij het splitsingspunt van de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Bij hoogwater verdeelt het regelwerk het water vanuit de Rijn in een vaste verdeling over de beide riviertakken. Een vaste verhouding is belangrijk; te veel water in een van de riviertakken kan tot overstromingen leiden.

Foto:  Regelwerk Pannerden. Foto: Marc Pluim

Karakteristieken

Het regelwerk is een betonnen constructie van 175 meter breed, met staanders van vijf meter hoog. Tussen de staanders kunnen betonnen balken worden geplaatst van één bij vijf meter. Door meer of minder betonnen balken in het regelwerk te plaatsen, wordt de hoeveelheid water die bij hoogwater erdoorheen kan stromen gereguleerd.  Zo kan Rijkswaterstaat de vaste afvoerverdeling tussen de riviertakken beter sturen. 

Het regelwerk bevindt zich in de uiterwaard aan de rechteroever van het Pannerdensch Kanaal. Het regelwerk vervangt de oude Pannerdense overlaat op deze locatie.  De bouw is in juli 2014 afgerond. Het is het eerste project in de Rijnwaardense Uiterwaarden dat is uitgevoerd.

Instellen regelwerk
Het grootste deel van het jaar staat het regelwerk droog, maar bij hoogwater loopt de uiterwaard vol en gaat het water door het regelwerk stromen.  Deze korte video laat zien hoe dat werkt.

Elk jaar, voor de start van het hoogwaterseizoen, wordt het regelwerk ingesteld, op basis van actuele (water-) berekeningen. Door het bijplaatsen of wegnemen van betonnen balken verandert de hoogte van het regelwerk. Dat bepaalt hoeveel water door het regelwerk kan stromen in geval van hoogwater.
De balken worden geplaatst met een mobiele hijskraan. De balken die niet nodig zijn, worden bovenop de staanders opgeborgen. Zo staan ze bij hoogwater niet in het water en kan het water er ongestoord stromen als dat nodig is.

Betekenis voor hoogwaterveiligheid
Alhoewel het regelwerk alleen bij hoogwater in werking treedt, is het van grote betekenis voor de hoogwaterveiligheid in Nederland. Dat komt door de ligging aan het beginpunt van de Nederlandse Delta, vlakbij het punt waar de Boven-Rijn zich splitst in de Waal en het Pannerdensch Kanaal. Het water stroomt hier in een vaste verhouding over de beide aftakkingen: 2/3 stroomt in de Waal, 1/3 in het Pannerdensch Kanaal. Deze vaste verhouding is belangrijk om te voorkomen dat een van beide riviertakken te veel water te verwerken krijgt, wat tot overstromingen zou kunnen leiden.  Ingrijpen op deze plek is van grote invloed op de rest van het rivierengebied, van het IJsselmeer in het noorden tot de delta in het westen.

Afvoerverdeling
Werkzaamheden die de komende jaren langs de rivieren worden uitgevoerd, zoals de maatregelen van het programma Ruimte voor de Rivier, brengen schommelingen in de afvoerverdeling met zich mee. Met het nieuwe regelwerk bij Pannerden kan Rijkswaterstaat ook tijdens hoogwater de vaste afvoerverdeling tussen Waal (2/3) en Pannerdensch Kanaal (1/3) handhaven. Daarmee is het regelwerk een belangrijk instrument om de hoogwaterveiligheid te vergroten.

Kengetallen

• Het regelwerk is 175 meter breed met staanders van vijf meter hoog
• met twee balken is het regelwerk ongeveer twee meter hoog. Dat is net zo hoog als de voormalige overlaat.
• Vanwege de grootte is het regelwerk goed zichtbaar vanaf de Rijndijk.  Maar mensen die achter de dijk wonen en ook de scheepvaart hebben er geen zicht op.
• Het regelwerk Pannerden is niet het enige regelwerk in Nederland. Bij Westervoort, vlakbij het punt waar Rijn en IJssel splitsen, staat het regelwerk Hondsbroeksche Pleij. Dit regelwerk heeft een vergelijkbare functie als het regelwerk Pannerden.

Stand van zaken

Het regelwerk is in juli 2014 opgeleverd.